Maak jij straks ook compost of elektriciteit van je voedselafval?

Vanaf 2024 moet overal in Europa biologisch afbreekbaar afval afzonderlijk worden opgehaald of bij de bron worden gerecycleerd, zowel bij particulieren als bij ondernemingen. Gezien de hoeveelheid afval die bedrijven elke week produceren, schuilt er hier een mooie kans die je kunt grijpen. Er zijn al oplossingen op de markt waarmee je je voedselafval omzet in iets nuttigs op je terrein zelf, in de buurt of zelfs via de stad. Zo kan je voedselafval worden gebruikt om compost of meststof te maken, of zelfs om gas of elektriciteit op te wekken.

Stel je eens voor dat je voedselafval niet in een verbrandingsoven zou terechtkomen, maar in organisch materiaal kon worden omgezet om vervolgens als meststof te dienen bij een tuinbouwer of in een moestuin. En dat de bloemen of groenten die dankzij die meststof groeien, vervolgens weer in jouw restaurant zouden terechtkomen ... Zo'n verhaal valt vast in de smaak bij je klanten! Bovendien past die aanpak in de circulaire economie, een model dat niet alleen goed is voor de planeet maar ook voor je zaak. Stof om over na te denken in de komende maanden, dus ...

2024 IS ER SNELLER DAN JE DENKT!

Volgens een recent rapport van de International Food Waste Coalition ontstaat er in Europa vandaag de dag ongeveer 90 miljoen ton biologisch afval per jaar, waarvan 60% voedselafval. Slechts de helft daarvan wordt gerecycleerd, voornamelijk als compost of biogas.

De Europese Unie beschouwt afval terugdringen en hergebruiken nochtans als een belangrijke pijler in de ecologische transitie die in de Green Deal beschreven staat. Een van de belangrijkste teksten over dat thema is de kaderrichtlijn over afval van 2008, bijgewerkt in 2018. Die legt de doelstellingen op het vlak van de inzameling en recyclage van afval vast. Een van die doelstellingen is het afzonderlijk ophalen van biologisch afbreekbaar afval of recyclage bij de bron vanaf 2024, zowel bij particulieren als bij bedrijven.

MEER NODIG DAN COLLECTIEVE OPLOSSINGEN ALLEEN

Intussen pakken alle Belgische gewesten dit probleem al aan, met Vlaanderen als voortrekker. We weten bijvoorbeeld dat er in Brussel tegen 2026 een biogasfabriek moet worden gebouwd om het biologische afval van de Brusselse inwoners en bedrijven te verzamelen en tot hernieuwbare energie en compost te verwerken. Maar we weten ook dat afval omzetten in biogas niet volstaat om het jaarlijks geproduceerde afvalvolume de baas te kunnen, zelfs op grote schaal. Daarom zijn er ook privébedrijven die kleinschalige, lokale oplossingen aanbieden.

“Volgens het bekende onderzoek 'Phosphore' ontstaat er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest elk jaar ongeveer 100.000 ton organisch afval”, vertelt Didier Lodewyckx, gedelegeerd bestuurder van de onderneming Metabolism. “Maar de biogasfabriek die in Brussel wordt gebouwd, zal maximaal 30.000 ton organisch afval per jaar kunnen verwerken. Daarbovenop schat het onderzoek dat alle kleine wijkcomposthopen samen ongeveer 1000 ton afval aankunnen. Het enorme gat tussen de afvalberg en de verwerkingscapaciteit zullen we dus moeten compenseren met lokale initiatieven op de plekken waar het afval ontstaat.”

LOKAAL HERGEBRUIKEN

Bedrijven zoals Metabolism bieden manieren aan om stadsafval lokaal en circulair te verwerken. “Het is ons doel oplossingen aan te reiken om afval te verwerken op de plek waar het ontstaat of in de buurt. Zo kunnen we namelijk bepaalde soorten afval groeperen en er een gemeenschappelijk project met meerdere bioafvalproducenten van maken”, legt de oprichter uit. Concreet installeert Metabolism twee soorten oplossingen.

De eerste zijn elektromechanische compostbakken die afval in compost omzetten. “Uit één ton organisch afval haal je ongeveer 400 kg compost”, verklaart Didier Lodewyckx.

De tweede oplossing is de bioverteerder, een installatie die organisch afval omzet in gas. Dat gas is van dezelfde kwaliteit als het gas van het openbare net en kan dus dienen als brandstof voor verwarmingsinstallaties en gasfornuizen of als aandrijving van een generator die elektriciteit opwekt uit methaangas. “In juni zet het festival Rock Werchter bijvoorbeeld een bioverteerder in om organisch afval om te zetten in elektriciteit en warm water voor het sanitair op de kampeerterreinen.” 

Een andere start-up, BioWasteUpcycling, biedt dan weer een snelle verteerder aan die afval in slechts 24 uur tijd omzet in een droog, gesteriliseerd poeder dat bestemd is voor de landbouw.

EEN LOKALE OPWAARTSE SPIRAAL

Composteren is niet vanzelfsprekend voor een restaurant, zeker niet als het in het stadscentrum ligt. Alleen hotelcomplexen met groene zones vormen een mogelijke uitzondering. Om te kunnen composteren, heb je namelijk niet alleen voedselafval maar ook groenafval nodig. Maar waar een wil is, is een weg! Wil je composteren, dan moet je wel je werkgewoonten aanpassen en creatief uit de hoek komen. We zitten volop in een systemische en circulaire economie: het is tijd om te stoppen met geïsoleerd in ons eigen hoekje te zitten. In plaats daarvan moeten we een ecosysteem vormen, zodat we dit soort uitdagingen samen kunnen overwinnen.

PROBLEMEN EN OPLOSSINGEN SAMEN AANPAKKEN

In stadsgebieden is plaatsgebrek het grootste probleem. “Om te composteren, heb je 15 tot 50 m² nodig. Daarnaast moet je een zone vrijhouden waar de compost zes tot acht weken lang kan rijpen voordat hij bruikbaar is. Tot slot heb je ook een aansluiting op het elektriciteitsnet nodig, maar de installatie verbruikt gelukkig erg weinig stroom”, gaat Didier Lodewyckx verder. Een bioverteerder neemt daarentegen ongeveer evenveel plaats in beslag als een container van iets meer dan 20 feet (33,1 m3) (lengte: 5,89 m; breedte: 2,35 m; hoogte: 2,36 m).

Dat kan dus een interessante oplossing zijn voor heel wat ondernemingen. Ze kunnen bijvoorbeeld samen een coöperatie of vzw oprichten om in een machine te investeren en vervolgens hun investering terugverdienen door gas, elektriciteit of meststof te verkopen.

FINANCIEEL VOORDELIG

Naast het feit dat afval sorteren binnenkort verplicht wordt, heeft je afval lokaal verwerken nog meer voordelen. Allereerst is het natuurlijk goed voor de planeet: er verdwijnt minder afval in de vuilnisbak en er is minder transport nodig (wat dus ook minder CO₂ betekent). Maar Didier Lodewyckx windt er geen doekjes om dat het financiële voordeel voor veel klanten de doorslaggevende factor is.

“Als je je afval ter plaatse verwerkt, bespaar je allereerst op de afvalinzameling. Dat kan over grote bedragen gaan.” De prijzen variëren sterk afhankelijk van het restaurant, het contract met de inzamelingsfirma en zelfs het gewest. “Maar om je een idee te geven: ik heb de berekening gemaakt voor een restaurant dat 50 tot 60 gasten per dag bedient en ongeveer 130 tot 150 kg organisch afval per week produceert. De inzameling van biologisch afval kost dat restaurant zo'n 1500 euro per jaar.”

ENERGIEBESPARING

Volgens Didier zal de situatie er niet beter op worden. “De kosten voor afvalinzameling zullen alleen maar stijgen. Wie zijn afval zelf kan verwerken, heeft dus een groot voordeel.” En nu de energieprijzen de pan uit swingen, is ook dat een argument: “Met een bioverteerder zal de prijs per geproduceerd kilowattuur over vijf of tien jaar nog steeds dezelfde zijn!”

Wat houdt ons dan tegen om massaal op deze lokale oplossingen over te stappen? Wel, het grootste struikelblok is dat de gewestelijke regelgevingen moeten worden aangepast om de installatie ervan te vergemakkelijken. “Die regels zijn opgesteld voor grootschalige inzameling en gecentraliseerde verwerking, maar steeds meer mensen beseffen dat er ook lokale oplossingen nodig zijn”, besluit de oprichter van Metabolism. Het is ongetwijfeld slechts een kwestie van tijd, want zelfs de gewesten moeten vroeg of laat overschakelen!